معرفی و بررسی انواع کلید های کامپکت

کلید کامپکت اتوماتیک MCCB یا Molded Case Circuit Breaker یک دستگاه مدولار است که برای محافظت از قطعات و تجهیزات تابلو برق فشار ضعیف یا مدار در برابر اضافه بار و اتصال کوتاه در تابلو برق های مختلف استفاده می شود.

کلید اتوماتیک کامپکت چیست ؟

کلید اتوماتیک کامپکت با نام اختصاری MCCB برگرفته از سرنام عبارت Molded Case Circuit Breaker، یک نوع بریکر قابل قطع زیر بار است که جهت حفاظت اتصال کوتاه و اضافه بار در موتورها و سیستم روشنایی، صنعتی و مصرف کننده های دیگر استفاده می شوند، به عبارت دیگر این کلیدها به منظور حفاظت و قطع کردن مدار در برابر برگشت جریان و یا افت ولتاژ بیش از حد مجاز و کشیده شدن جریان اضافه توسط مصرف کننده (اضافه بار) و اتصال کوتاه مدار به کار می روند.

کلیدهای اولیه ابعاد و اندازه بزرگتری داشتند و به دلیل فشرده شدن و کوچک شدن به این بریکرها کلید اتوماتیک کامپکت گفته می شود.جدای از اضافه بار و اتصال کوتاه، MCCB های مخصوص طراحی شده می توانند در برابر خطاهای زمین یا جریان های باقیمانده نیز محافظت کنند و می توان برای توزیع برق، حفاظت از موتور و به عنوان جداکننده برای خطوط یا شینه ها و بارهای صنعتی استفاده کرد.

به طور کلی کلید کامپکت ها از 15 آمپر تا 2500 آمپر در دسترس هستند و حداکثر ظرفیت مقاومت در برابر اتصال کوتاه 150 کیلو آمپر را دارند که کلید کامپکت های موجود در فروشگاه اینترنتی آذران شاپ با برند دورمن اسمیت انگلستان از 40 آمپر تا 1600 آمپر در دسترس جهت خرید وجود دارند.

چون کلید اتوماتیک کامپکت قابل قطع زیر بار است، پس می تواند مدار را در حالتی که برق شبکه وصل است، قطع کند. این خاصیت در مدارات فشار متوسط و قوی به عنوان یک مزیت به شمار می رود. چون بسیاری از کلیدها جداساز هستند و نمی توانند مدار را تحت بار قطع کنند.

کلیدهای اتوماتیک کامپکت که به آن کلید اتوماتیک می گویند، به صورت دسته بندی های زیر و با حفاظت های اضافه بار، اتصال کوتاه و نشتی جریان زمین تقسیم می شوند:

1. 1.کلید اتوماتیک کمپکت غیر قابل تنظیم (فیکس یا Fix)

کلیدهای اتوماتیک فیکس از لحاظ رنج جریان قابل حفاظت غیر قابل تنظیم هستند.

1. 2. کلید اتوماتیک کمپکت قابل تنظیم (Adjustable):

که این نوع کلید نیز به دو دسته کلید اتوماتیک کامپکت قابل تنظیم حرارتی – مغناطیسی و کلید اتوماتیک کمپکت قابل تنظیم الکترونیکی تقسیم می شود. در نوع کلیدهای اتوماتیک قابل تنظیم، امکان تنظیم جریان از 0.6 یا 0.8 تا 1 برابر جریان بار کامل وجود دارد.

تفاوت بین کلیدهای اتوماتیک و غیر اتوماتیک

تفاوت بین کلیدهای اتوماتیک و غیر اتوماتیک در این است که در کلیدهای اتوماتیک رله های الکترونیکی مختلف جهت تشخیص جریان اضافه بار و اتصال کوتاه و سایر پارامترها وجود دارد، مانند کلید اتوماتیک هوایی، اما کلیدهای غیر اتوماتیک صرفا جهت قطع و وصل مدار است و فاقد رله الکترونیک می باشد.

کلید اتوماتیک کمپکت (MCCB)

جهت حفاظت تابلو در برابر آتش سوزی و به منظور بالا بردن امنیت تجهیزات داخل تابلو برق از کلیدهای اتوماتیک کمپکت استفاده می گردد. کلیدهای اتوماتیک کمپکت از رنج 16 الی 1600 آمپر ساخته می شوند. کلیدهای اتوماتیک در انواع تک پل، دو پل، سه پل و چهار پل تولید می شوند. کلیدهای اتوماتیک کمپکت از عمر بسیار بالاتر و قدرت قطع بالاتری نسبت به کلیدهای مینیاتوری و کلیدهای حرارتی برخوردار هستند. قدرت قطع کلیدهای اتوماتیک کمپکت از 16 تا 150 کیلو آمپر می باشد.

پارامترهای حائز اهمیت کلیدهای اتوماتیک

در کلیدهای اتوماتیک چند پارامتر حائز اهمیت می باشند. برخی از این پارامترها به قرار ذیل می باشند:

1. Ics یا جریان نامی قطع اتصال کوتاه: بیشترین مقدار جریان اتصال کوتاهی است که کلید می تواند به دفعات بدون اینکه نیاز به تعمیر داشته باشد، آن را تحمل کند.
2. Icu یا جریان نامی قطع اتصال کوتاه نهایی: بیشترین مقدار جریان اتصال کوتاهی است که کلید می تواند تنها یک بار بدون اینکه آسیب ببیند، آن را تحمل و قطع کند و برای دفعات بعدی نیاز به تعمیر، سرویس و یا تعویض است.
3. In یا Ie یا جریان نامی پیوسته عملیاتی کلید: جریان نامی کلید مشخص کننده مقدار جریانی ست که کلید در شرایط از پیش تعیین شده، بدون آسیب دیدن، تحت آن جریان به طور مداوم کار خواهد کرد.
4. Im یا جریان اتصال کوتاه کلید: این مقدار برای کلید‌های اتوماتیک با رله مغناطیسی از ۵ تا ۱۰ برابر جریان نامی کلید قابل تنظیم است. به این جریان، آستانه حفاظت در برابر اتصال کوتاه نیز می گویند.
5. Ir یا جریان بار تنظیمی (جریان تنظیمی کلید): این پارامتر برای کلید‌های اتومات با رله حرارتی یا همان رله اضافه بار قابل تنظیم می باشد. مقدار این جریان ضربدر جریان نامی، جریان خروجی مدار را به ما می دهد.
6. Iu یا شدت جریان قابل تحمل كنتاكت كلید: جریانی است كه تجهیز به طور مداوم می تواند آن را بدون نیاز به قطع کردن، تحمل كند.
7. Icm یا جریان نامی وصل اتصال کوتاه: مقدار جریان اتصال کوتاهی است که در صورت وجود آن، می توانیم کلید را وصل کنیم.
8. Isd یا جریان قطع اتصال کوتاه در مدت کوتاه (جریان مجاز لحظه ای): این جریان 1.5 برابر جریان بار تنظیمی (Ir) است. مقدار جریان اتصال کوتاهی است که در صورت عبور آن از کلید، با تاخیر زمانی مشخص مدار، کلید مدار را قطع می کند. در این تاخیر زمانی مشخص، تجهیزات حفاظتی پایین دست، می توانند بخشی از مدار را که دچار اتصال کوتاه شده است، بدون عمل کردن کلید بالادست، قطع کنند.
9. Ith یا جریان گرمائی قراردادی: حداکثر جریانی است که بریکر در سیکل کاری ۸ ساعته می تواند تحمل کند.
10. Icw: حداکثر جریان نامی قابل تنظیم قابل تحمل کوتاه کلید قدرت
11. Ig: جریان حفاظت خطای زمین
12. Ue یا ولتاژ عملكرد یا ولتاژ بهره برداری یا ولتاژ سرویس: ماکزیمم ولتاژ بین فازهای ورودی. مثلا در فشار ضعیف این ولتاژ 400 ولت است.
13. Un: حد بالای ولتاژ سیستم است كه در فشار ضعیف 690ولت است.كه تحت عنوان Un بیان میشود.
14. Uimp: مقدار ولتاژ پیك ضربه ای است كه برابر ولتاژ ماكزیمم پیك است این ولتاژ تحت عنوان Uimp بیان میشود.
15. Tsd: مدت زمان مجاز عبور جریان Isd از کلید
16. Tm: مدت زمان مجاز عبور جریان Im از کلید
17. Tr: مدت زمان مجاز عبور جریان Ir از کلید
18. Tg: تاخیر زمانی قطع خطای زمین

شناسایی پارامترهای فوق، در تفهیم علائم نوشته شده روی پلاک کلید (License Plate) برای انتخاب یک کلید مناسب به ما کمک می کند.

کلیدهای اتوماتیک کامپکت به همراه لوازم جانبی از قبیل کنتاکت کمکی، رله شنت، رله آندر ولتاژ، کنتاکت تریپ، موتوری و غیره در مدارات به کار می روند.

برخی ویژگی های کلیدهای اتوماتیک کامپکت

کلیدهای اتوماتیک کامپکت قابلیت نصب موتور جهت اتوماتیک کردن قطع و وصل کلید از راه دور را دارند. هم چنین بر روی این کلیدها امکان نصب و قرار دادن کنتاکت کمکی، کنتاکت خطا، رله ی آندر ولتاژ و رله ی شنت جهت برآورده کردن نیازهای مختلف مدار وجود دارد. بر روی این کلیدها یک شستی قرار دارد که سه نوع وضعیت وصل، قطع و تریپ بر روی آن نمایش داده شده است. یک دکمه ی کوچک بر روی کلید است که در هنگامی که کلید در حالت وصل قرار دارد با فشار دادن این دکمه کلید به حالت تریپ می رود. حداکثر ظرفیت جریان اتصال کوتاه این کلید تا 150 کیلوآمپر می باشد.

کلید اتوماتیک کامپکت کشویی

همه انواع کلید های اتوماتیک کامپکت سه پل و چهار پل از رنج 16 تا 1600 آمپر دارای کشو هستند و می توان آنها را کلید اتوماتیک کامپکت کشویی نیز نامید. کلید های اتوماتیک کامپکت کشویی در مصارف خاص و در تابلو های خاص به کار می روند. کلید اتوماتیک کامپکت کشویی بیشتر در آمپراژ بالا که حجم کلید بزرگتر می شود، مورد استفاده قرار می گیرد.

کلید اتوماتیک کامپکت که از تجهیزات برق صنعتی به شمار می رود، در اکثر تابلوهای برق به خصوص در قسمت ورودی مدار استفاده می شود. این کلیدها به محض قطع شدن در اثر اضافه بار یا اتصال کوتاه در رنج مجاز و یا هر عامل خطای دیگر، می توانند بلافاصله جهت استفاده مجدد راه اندازی شوند فقط به شرطی که جریان اتصال کوتاه در محدوده قابل تحمل کلید باشد.

در مدارات سه فاز در جریان های بالاتر از 100 آمپر، جهت حفاظت از تابلو برق و سایر بخش های مدار، از کلید اتوماتیک کامپکت سه پل و چهار پل استفاده می شود. اگر موضوع حفاظت از نول مطرح نباشد، در اینگونه مدارات از کلید اتوماتیک کامپکت سه پل استفاده می شود که فقط سه فاز RST به آن متصل می گردد و در صورت نیاز به حفاظت نول، از نوع چهار پل استفاده می شود.